✨ نگاهی سریع به این مقاله

👥این محتوا برای چه کسانی مناسب است؟

مسلمانان روزه‌دار افراد متدین علاقه‌مند به احکام دینی خانواده‌ها و سرپرستان خانوار طلاب و مبلغین دینی جوانانی که به‌تازگی مستقل شده‌اند (سرباز، تازه‌داماد، دانشجو)

🎯قراره چی به دست بیارید؟

درک دقیق زمان، شرایط و نحوه پرداخت فطریه شناخت احکام فطریه در شرایط خاص (نوزاد، سرباز، زن متأهل) اجتناب از اشتباهات رایج در پرداخت فطریه تمییز بین فطریه، کفاره و مصرف آن

⏱️زمان تقریبی مطالعه:

حدود ۱۰ تا ۱۲ دقیقه

🎓درجه تخصصی بودن:

متوسط

📚پیش‌نیازهای مطالعه این مقاله:

آشنایی ابتدایی با مفاهیم شرعی و دینی بدون نیاز به دانش تخصصی فقهی

💡نکات کلیدی این مقاله:

فطریه از غروب شب عید فطر واجب می‌شود مهلت پرداخت تا قبل از نماز عید (یا ظهر عید در صورت عدم شرکت در نماز) فطریه جنین واجب نیست؛ نوزاد متولدشده واجب است مسئولیت پرداخت بر عهده سرپرست نان خورهاست امکان پرداخت قرضی قبل از موعد وجود دارد فطریه باید به فقیر واقعی و ترجیحاً خویشاوند داده شود نباید به ناصبی، کافر یا کسی که واجب‌النفقه است پرداخت شود پرداخت نکردن در زمان مقرر، وجوب را ساقط نمی‌کند

فطریه باید از غروب شب عید فطر کنار گذاشته شود و مهلت پرداخت آن تا قبل از نماز عید فطر است و در صورت عدم اقامه نماز، تا ظهر روز عید فطر ادامه دارد. این تکلیف شرعی، با هدف تطهیر روح و کمال بخشیدن به روزه های ماه مبارک رمضان و همچنین یاری رساندن به نیازمندان جامعه، بر گردن هر مسلمانی که شرایط آن را دارا باشد، واجب می شود. شناخت دقیق احکام و زمان بندی صحیح پرداخت این وجوه، برای ادای کامل این فریضه الهی اهمیت بسزایی دارد و به مسلمانان کمک می کند تا این عبادت را به بهترین شکل ممکن به انجام رسانند.

زکات فطره که به اختصار فطریه نامیده می شود، یکی از واجبات عبادی مهم در دین اسلام است که در پایان ماه مبارک رمضان و همزمان با عید سعید فطر بر مسلمانان تکلیف می شود. این فریضه، به منزله تکمیل کننده و پاک کننده روزه های ماه رمضان تلقی می گردد و نقش بسزایی در تطهیر نفس و تقرب به درگاه الهی ایفا می کند. هدف اصلی از وضع فطریه، علاوه بر جنبه عبادی، حمایت از قشر فقیر و مستحق جامعه است تا آنها نیز بتوانند در شادی عید فطر سهیم باشند و نیازهای اولیه خود را برطرف سازند. این کمک مالی، نمادی از همبستگی اجتماعی و توجه به حقوق دیگران در آموزه های اسلامی است و به تقویت پیوندهای انسانی و حس مسئولیت پذیری در جامعه کمک شایانی می کند. ادای این دین الهی، به برکت و رشد معنوی زندگی فردی و اجتماعی می انجامد و برکات فراوانی را به دنبال دارد.

فطریه چیست

فطریه یا زکات فطره، یکی از فروع دین اسلام و از واجبات مالی است که بر هر مسلمانی که واجد شرایط باشد، واجب می شود. این تکلیف شرعی، با پایان یافتن ماه مبارک رمضان و حلول عید فطر، جنبه عملی پیدا می کند. هدف از پرداخت فطریه، تکمیل روزه ها، پاک شدن از گناهان و نقایص احتمالی در طول ماه مبارک، و همچنین کمک به نیازمندان و فقراست. میزان فطریه معادل بهای سه کیلوگرم از قوت غالب مردم هر منطقه، مانند گندم، برنج، جو، خرما یا کشمش است که باید به مستحقین پرداخت شود. این مبلغ، برای هر نفر از اعضای خانواده که نان خور محسوب می شوند، حتی نوزادان، باید محاسبه و پرداخت گردد. فطریه نمادی از شکرگزاری بابت نعمت های الهی و توجه به قشر آسیب پذیر جامعه است که برکات مادی و معنوی فراوانی را برای پرداخت کننده به ارمغان می آورد و به ایجاد تعادل و عدالت اجتماعی کمک می کند.

زکات فطره بر چه کسانی واجب است

وجوب فطریه بر هر مسلمانی که در زمان غروب آفتاب شب عید فطر (غروب آخرین روز ماه رمضان)، بالغ، عاقل، هوشیار و غیرفقیر باشد، و نان خور دیگری محسوب نشود، واجب است. این شخص باید فطریه خود و تمام کسانی را که عرفاً نان خور او محسوب می شوند، اعم از همسر، فرزندان، میهمانان و حتی خدمتکار، بپردازد؛ حتی اگر این افراد واجب النفقه او نباشند. اگر فردی در شرایط ذکر شده، فقیر باشد، پرداخت فطریه بر او واجب نیست، بلکه می تواند خود دریافت کننده فطریه باشد. با این حال، حتی برای افراد ناتوان مالی نیز توصیه شده است که اگرچه بر آنها واجب نیست، اما حداقل به اندازه یک صاع (سه کیلوگرم) را دست به دست کنند و در نهایت بپردازند تا از این اجر و ثواب معنوی بهره مند شوند. این حکم شامل افرادی می شود که سرپرست خانواده هستند یا حتی مجردهایی که استقلال مالی دارند و تحت تکفل کسی نیستند. بنابراین، مسئولیت پرداخت این تکلیف مالی بر عهده فردی است که شرایط مالی و استقلال لازم را داشته باشد.

فطریه تا چه زمانی باید پرداخت شود
فطریه تا چه زمانی باید پرداخت شود

فطریه جنین و نوزاد متولد شده

در خصوص فطریه جنین، طبق فتوای اکثر مراجع تقلید، پرداخت فطریه برای جنینی که هنوز متولد نشده، واجب نیست. با این حال، برای حفظ و سلامتی او و به نیت قربت و استجابت دعا، پرداخت مبلغی به عنوان فطریه مستحب و مطلوب است. اما در مورد نوزاد متولد شده، اگر تولد او پیش از غروب آفتاب شب عید فطر اتفاق بیفتد و نوزاد جزء نان خورهای سرپرست خانواده محسوب شود، پرداخت فطریه او بر عهده سرپرست واجب است. این حکم شامل نوزادان شیرخواره نیز می شود و والدین باید فطریه آنها را بپردازند. معیار اصلی، حضور فرد به عنوان نان خور در سفره سرپرست در لحظه غروب شب عید است. بنابراین، زمان تولد نوزاد نسبت به غروب آفتاب شب عید فطر، عامل تعیین کننده در وجوب فطریه اوست و باید به این نکته توجه کافی داشت تا فریضه به درستی ادا شود.

فطریه سرباز در حال خدمت

در مورد فطریه سرباز در حال خدمت، حکم به وضعیت نان خور بودن او بستگی دارد. اگر سرباز در شب عید فطر، نان خور خانواده خود محسوب شود و هزینه های زندگی او توسط والدین یا سرپرست خانواده تامین گردد، پرداخت فطریه او بر عهده همان سرپرست است. به عبارت دیگر، اگر سرباز هنوز تحت تکفل مالی خانواده باشد، خانواده باید فطریه او را بپردازند. اما اگر هزینه های سرباز به طور کامل توسط نهاد مربوطه (ارتش یا سپاه) تامین شود و او دیگر نان خور خانواده محسوب نگردد، در این صورت پرداخت فطریه بر کسی واجب نیست، مگر اینکه خود سرباز تمکن مالی داشته باشد. برخی مراجع تقلید در این حالت، احتیاط واجب را بر این می دانند که خود سرباز در صورت تمکن مالی، فطریه خود را بپردازد. بنابراین، معیار اصلی، وضعیت معیشتی و تحت تکفل بودن یا نبودن سرباز در لحظه غروب شب عید است.

فطریه دختری که به خانه شوهر برود

فطریه دختری که به خانه شوهر برود و ازدواج کرده باشد، بر عهده شوهر اوست، به شرطی که در شب عید فطر (غروب آخرین روز ماه رمضان) نان خور شوهرش محسوب شود. این حکم شامل مواردی است که زن به طور عرفی و دائمی در منزل شوهر اقامت دارد و هزینه های او توسط شوهر تامین می شود. اما اگر زن نان خور شوهر نباشد، مثلاً به دلیل عدم تمکین، یا زندگی جداگانه بدون تامین هزینه توسط شوهر، و خودش توانایی مالی برای پرداخت فطریه را داشته باشد، در این صورت فطریه بر عهده خودش خواهد بود. اگر زن نه نان خور شوهر باشد و نه توانایی مالی داشته باشد و شخص دیگری (مانند پدر یا برادر) هزینه های او را تامین کند، فطریه بر عهده آن شخص ثالث است. بنابراین، ملاک اصلی در پرداخت فطریه، وضعیت نان خور بودن در لحظه غروب شب عید و استقلال مالی فرد است.

زمان کنار گذاشتن و پرداخت فطریه

زمان پرداخت فطریه از غروب شب عید فطر آغاز می شود و تا ظهر روز عید فطر ادامه دارد. با این حال، یک نکته بسیار مهم وجود دارد: مراجع تقلید نظرات متفاوتی در مورد مهلت دقیق پرداخت دارند. طبق نظر اکثر مراجع، از جمله رهبر معظم انقلاب (دام ظله)، احتیاط واجب آن است که زکات فطره قبل از نماز عید فطر پرداخت شود. یعنی اگر فردی قصد شرکت در نماز عید فطر را دارد، باید پیش از اقامه نماز، فطریه خود را کنار بگذارد یا پرداخت کند. اما اگر کسی نماز عید را اقامه نمی کند یا امکان شرکت در آن را ندارد، مهلت پرداخت تا ظهر روز عید فطر ادامه دارد. این زمان بندی دقیق، برای اطمینان از ادای صحیح این تکلیف شرعی و بهره مندی کامل از ثواب آن بسیار حیاتی است. توصیه می شود که مؤمنین در این بازه زمانی مشخص، نسبت به پرداخت فطریه خود اقدام نمایند تا از سقوط فطریه یا تبدیل آن به قضا جلوگیری شود.

پرداخت فطریه قبل از عید فطر

در مورد پرداخت فطریه قبل از عید فطر، طبق فتوای اکثر مراجع تقلید، صحیح نیست و جایز نیست که فطریه را پیش از ماه رمضان یا حتی در طول ماه رمضان (قبل از غروب شب عید) به نیت فطریه پرداخت کرد. زیرا وجوب فطریه با فرا رسیدن غروب شب عید فطر محقق می شود و پیش از آن، هنوز دینی بر گردن مکلف نیست. با این حال، یک راهکار برای کسانی که مایلند زودتر اقدام کنند، وجود دارد: می توانند مبلغ فطریه را به عنوان قرض به یک فقیر یا به یک نهاد خیریه مورد اطمینان بپردازند و سپس در زمان وجوب فطریه (غروب شب عید فطر)، نیت کنند که آن قرض را بابت فطریه خود حساب کنند. این روش، بدون اینکه اشکالی در صحت ادای دین ایجاد کند، امکان کمک رسانی زودهنگام را فراهم می آورد و نیازهای فقرا را پیش از فرا رسیدن عید برطرف می سازد. بنابراین، اصل بر عدم پرداخت قبل از زمان وجوب است، مگر با تمهیداتی نظیر قرض دادن.

تاخیر در پرداخت فطریه

اگر فردی در زمان پرداخت فطریه که از غروب شب عید فطر آغاز شده و تا قبل از نماز عید یا ظهر روز عید ادامه دارد، فطریه خود را پرداخت نکند و حتی آن را کنار هم نگذارد، احتیاط واجب آن است که بعداً بدون اینکه نیت ادا و قضا کند، به قصد قربت آن را بپردازد. این به این معناست که فطریه همچون یک دین بر گردن فرد باقی می ماند و با تأخیر، ساقط نمی شود. بسیاری از مراجع تقلید تصریح کرده اند که زکات فطره مختص به روز عید نیست و اگر کسی آن را پرداخت نکند، همچنان بر او واجب است که آن را ادا کند. حتی اگر فردی از دنیا برود و فطریه خود را پرداخت نکرده باشد، باید این تکلیف مالی از اصل مال او پرداخت شود و نیازی به اجازه ورثه نیست. بنابراین، تاخیر در پرداخت فطریه باعث از بین رفتن وجوب آن نمی شود و فرد باید هر زمان که امکانش فراهم شد، نسبت به ادای آن اقدام نماید.

فطریه همچون یک دین بر گردن فرد باقی می ماند و با تأخیر، ساقط نمی شود. این تکلیف مالی، حتی پس از فوت فرد نیز از اصل مال او پرداخت می گردد.

میزان و مبلغ فطریه و کفاره

میزان و مبلغ فطریه برای هر نفر معادل سه کیلوگرم از قوت غالب (غذای روزمره) مردم آن منطقه است. این قوت غالب می تواند گندم، برنج، جو، خرما، کشمش یا ذرت باشد. مراجع تقلید هر ساله مبلغ نقدی معادل این مقادیر را نیز اعلام می کنند تا پرداخت آن برای عموم آسان تر شود. خانواده ها بر اساس قوت غالب خود، می توانند یکی از این موارد یا مبلغ معادل آن را برای هر نفر از اعضای خود پرداخت کنند. لازم به ذکر است که اگر فردی فطریه چند نفر را پرداخت می کند، لازم نیست همه از یک نوع باشند؛ مثلاً می تواند برای برخی گندم و برای برخی دیگر برنج یا مبلغ نقدی آن را بپردازد. در مقابل، کفاره یک حکم جداگانه است که برای جبران گناهان خاص، مانند افطار عمدی روزه ماه مبارک رمضان، واجب می شود. کفاره افطار عمدی یکی از سه مورد است: آزاد کردن یک بنده، دو ماه روزه گرفتن (یک ماه آن پی درپی)، یا سیر کردن شصت فقیر. با توجه به شرایط امروز که برده ای وجود ندارد، مکلف باید یکی از دو کار دیگر را انجام دهد. بنابراین، باید توجه داشت که فطریه و کفاره دو مقوله متفاوت با احکام، زمان و مصارف خاص خود هستند.

محل اصلی مصرف فطریه

محل اصلی مصرف فطریه، طبق فتوای اکثر مراجع تقلید، فقرا و مستحقین هستند. در واقع، بسیاری از فقها معتقدند که احتیاط واجب آن است که فطریه فقط به فقرا داده شود. منظور از فقیر، کسی است که هزینه امرار معاش متعارف یک ساله خود و نان خورهایش را به صورت یکجا یا به طور متناوب نداشته باشد. برخی مراجع نیز بیان داشته اند که فطریه را می توان در تمام هشت موردی که زکات مال در آن مصرف می شود، پرداخت کرد، اما باز هم تأکید بر مصرف آن برای فقرا و مساکین است. برخی از علمای شیعه مانند آیات عظام صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی و نوری همدانی، معتقدند که فطریه مخصوص فقیران و مسکینان شیعه است و لازم نیست آن را در موارد دیگر هزینه کرد. اگر در شهر از فقرای شیعه کسی نباشد، می توان آن را به فقرای دیگر مسلمانان داد، اما به هیچ وجه نباید به ناصبی (دشمن اهل بیت) داده شود. اگر فطریه به نهادها و مؤسسات خیریه داده می شود، باید اطمینان حاصل کرد که وجوه دریافتی دقیقاً به مصرف فقرا و مستحقین شیعه می رسد و بدون کم و زیاد در این راه صرف می شود. بنابراین، اولویت همواره با کمک رسانی مستقیم به فقراست.

فطریه تا چه زمانی باید پرداخت شود
فطریه تا چه زمانی باید پرداخت شود

منظور از فقیر چیست

در احکام فطریه، منظور از فقیر، کسی است که هزینه امرار معاش متعارف یک ساله خود و نان خورهایش را به صورت یکجا یا به طور متناوب نداشته باشد. این تعریف شامل فردی می شود که بی کار است و به اندازه خرجی یک سال آینده اش دارایی ندارد، یا کسی که درآمدش برای تأمین مخارج سالانه اش کافی نیست. بنابراین، کسی که شغل دارد و هر ماه درآمدی کسب می کند، حتی اگر پس انداز زیادی نداشته باشد، لزوماً فقیر محسوب نمی شود، مگر اینکه درآمد او کفاف مخارج سالانه اش را ندهد. همچنین، کسی که بی کار است اما خرجی یک سال آینده خود را دارد، فقیر نیست. نکته مهم این است که فقیر به معنای گدا نیست؛ ممکن است فردی فقیر باشد اما هرگز گدایی نکند و عزت نفس خود را حفظ کند. تشخیص فقر، بر اساس عرف و نیازهای متعارف زندگی در هر منطقه صورت می گیرد. بر فردی که فقیر است، وجوب فطریه ساقط می شود و حتی می تواند فطریه دریافت کند. این تعریف دقیق، به پرداخت کنندگان فطریه کمک می کند تا مستحقین واقعی را شناسایی کرده و وجوه را به درستی به دست آنها برسانند.

پرداخت فطریه به نزدیکان

در احکام فطریه، پرداخت فطریه به نزدیکان و خویشاوندان فقیر، از فضیلت و اولویت خاصی برخوردار است. مستحب است که هر کسی فطریه خود و خانواده اش را در وهله اول به اقوام و خویشاوندان فقیرش بپردازد. اگر در میان خویشاوندان، فقیری وجود نداشت، توصیه می شود به همسایگان فقیر، و سپس به اهل علم و فضیلت و تقوا که نیازمند هستند، پرداخت شود. این اولویت بندی، نشان دهنده اهمیت حفظ پیوندهای خانوادگی و همسایگی در اسلام است. در مورد ارسال فطریه به شهر دیگر برای کمک به خویشاوندان فقیر، عموماً جایز نیست، مگر اینکه در شهر خود فرد، فقیر مورد اطمینانی یافت نشود. با این حال، یک راهکار وجود دارد: فرد می تواند مبلغ فطریه را به عنوان قرض به یکی از دوستان یا آشنایان مورد اعتماد خود در شهر دیگر بپردازد و سپس در زمان وجوب فطریه، از او بخواهد که آن مبلغ را به خویشاوند فقیرش پرداخت کند و فرد پرداخت کننده، بدهی خود را به دوستش بپردازد. این روش کمک می کند تا وجوه به دست مستحقین واقعی در سایر مناطق نیز برسد و در عین حال، احکام شرعی رعایت شود.

فطریه را به چه کسانی نباید داد

در مورد فطریه را به چه کسانی نباید داد، چندین مورد وجود دارد که پرداخت فطریه به آنها جایز نیست و موجب برائت ذمه نمی شود:

  • ناصبی: به افرادی که دشمن اهل بیت (علیهم السلام) هستند، نباید فطریه داد، حتی اگر فقیر باشند.
  • کافر: فطریه را نمی توان به کافر پرداخت کرد، مگر در شرایط خاص و با اجازه مرجع تقلید، و فقط در صورتی که فقیری از مسلمانان یافت نشود.
  • کسی که فطریه را در راه گناه مصرف می کند: اگر فردی بداند که گیرنده فطریه، آن را در راه حرام یا گناه مصرف خواهد کرد، نباید به او فطریه بدهد.
  • سید توسط غیر سید: طبق فتوای اکثر مراجع تقلید، کسی که سید نیست، نمی تواند فطریه خود را به سید پرداخت کند، حتی اگر سیدی نان خور او باشد. این حکم از جهت حفظ کرامت سادات و جلوگیری از تداخل در مصارف زکات سادات است. البته یک سید می تواند فطریه خود را به سید دیگر یا به غیر سید پرداخت کند.
  • کسی که واجب النفقه فرد است: فرد نمی تواند فطریه خود را به کسانی که نان خور او هستند و واجب النفقه او محسوب می شوند (مانند همسر و فرزندان)، پرداخت کند، زیرا فطریه اساساً بر عهده خود اوست که برای آنها پرداخت کند.

رعایت این نکات برای صحت ادای دین فطریه بسیار مهم است.

حکم فطریه در سفر

حکم فطریه در سفر تفاوتی با حالت حضر (غیر سفر) ندارد. اگر فردی در شب عید فطر (غروب آخرین روز ماه رمضان) در سفر باشد و شرایط وجوب فطریه (بالغ، عاقل، هوشیار و غیرفقیر بودن) را دارا باشد، پرداخت فطریه بر او واجب است. مکان حضور فرد در شب عید فطر، اعم از شهر خود یا در حال سفر، تأثیری بر این تکلیف شرعی ندارد. بنابراین، مسافر نیز باید نسبت به کنار گذاشتن و پرداخت فطریه خود و کسانی که نان خور او محسوب می شوند، اقدام کند. مهم این است که فرد در لحظه غروب آفتاب آخرین روز ماه رمضان، در چه مکانی حضور داشته و آیا شرایط وجوب بر او محقق شده است یا خیر. اگر در آن لحظه، فرد در مکانی است که به عنوان “وطن” او محسوب نمی شود و سفر او به حد مسافت شرعی رسیده باشد، باز هم احکام فطریه بر او جاری است و باید بدون تأخیر اقدام به پرداخت آن نماید. این نشان می دهد که وجوب فطریه یک حکم فراگیر است که محدود به مکان خاصی نمی شود و بر هر مسلمانی که واجد شرایط باشد، در هر کجا که باشد، لازم الاجراست.

فواید پرداخت فطریه

فواید پرداخت فطریه بسیار گسترده و عمیق است و جنبه های معنوی، اخلاقی و اجتماعی را در بر می گیرد. یکی از مهم ترین فواید، تکمیل کنندگی روزه هاست. در روایتی از امام صادق (ع) آمده است که ادای زکات فطره از جمله عوامل تمام کننده و کمال بخش روزه است، همان گونه که صلوات بر پیامبر (ص) نماز را کامل می کند. کسی که روزه بگیرد ولی فطریه را عمداً ترک کند، مانند آن است که روزه ای نگرفته است. این نشان می دهد که فطریه، مکمل و ضامن قبولی روزه های یک ماهه بنده است. از دیگر فواید می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • تطهیر نفس و مال: پرداخت فطریه، باعث پاک شدن گناهان و نقایص احتمالی در طول ماه رمضان می شود و مال انسان را نیز پاکیزه می گرداند.
  • جلوگیری از مرگ و بلا: در روایتی دیگر از امام صادق (ع) نقل شده است که پرداخت فطریه برای اهل و عیال، حفظ از مرگ و بلا را به دنبال دارد.
  • مصداق تزکیه: در تفسیر آیه شریفه «قد افلح من زکیها» آمده است که منظور از تزکیه، زکات فطره است. این امر نشان دهنده فلاح و رستگاری پرداخت کنندگان آن است.
  • یاری رساندن به فقرا: فطریه نقش مهمی در تأمین نیازهای فقیر و مستحق در روز عید دارد و به آنها کمک می کند تا در شادی عید سهیم باشند.
  • تقویت همبستگی اجتماعی: این فریضه، حس مسئولیت پذیری در قبال دیگران را تقویت کرده و پیوندهای اجتماعی را محکم تر می سازد.

این فواید، اهمیت وجوب فطریه را بیش از پیش نمایان می سازد و مؤمنان را به ادای این تکلیف شرعی ترغیب می کند.

عدم پرداخت فطریه

عدم پرداخت فطریه، عواقب شرعی و معنوی خاص خود را به دنبال دارد. فطریه، یک دین محسوب می شود و با گذشت زمان پرداخت آن (تا ظهر روز عید فطر)، از گردن مکلف ساقط نمی شود. به عبارت دیگر، اگر فردی در مهلت پرداخت، فطریه خود را پرداخت نکند و کنار هم نگذارد، همچنان بر او واجب است که آن را بپردازد و این دین بر گردن او باقی می ماند. این بدان معناست که حتی اگر سال ها از عید فطر بگذرد و فرد فطریه خود را ادا نکرده باشد، باید آن را به نیت قربت و بدون نیت ادا یا قضا، پرداخت نماید. در صورتی که فردی فوت کند و فطریه بر گردن او باشد و آن را پرداخت نکرده باشد، این مبلغ باید از اصل مال او (قبل از تقسیم ارث) پرداخت شود و نیازی به اجازه ورثه نیست، زیرا این یک تکلیف شرعی و دین الهی است. عدم پرداخت فطریه، علاوه بر باقی ماندن دین بر گردن فرد، می تواند از کمال و ثواب روزه های ماه مبارک رمضان بکاهد و طبق برخی روایات، حتی ممکن است روزه های فرد را ناتمام و ناقص جلوه دهد. بنابراین، تأکید فراوان بر ادای دین فطریه در زمان مقرر و حتی پس از آن وجود دارد تا فرد از آثار معنوی و اخروی آن بهره مند شود و ذمه اش بری گردد.

فطریه، یک دین محسوب می شود و با گذشت زمان پرداخت آن، از گردن مکلف ساقط نمی شود. این مبلغ، حتی پس از فوت فرد نیز باید از اصل مال او پرداخت گردد.

سوالات متداول

آیا اگر پرداخت فطریه بعد از عید فطر باشد اشکال دارد؟

بله، پرداخت فطریه بعد از زمان مقرر (ظهر روز عید فطر برای کسانی که نماز عید را نمی خوانند و قبل از نماز عید برای کسانی که می خوانند) اشکال دارد و به عنوان قضا محسوب می شود. با این حال، فطریه یک دین بر گردن مکلف است و حتی اگر زمان آن بگذرد، ساقط نمی شود و باید هر زمان که امکانش فراهم شد، آن را به نیت قربت پرداخت.

آیا فقط روزه داران باید فطریه بپردازند؟

خیر، فطریه تنها بر روزه داران واجب نیست. وجوب فطریه بر هر مسلمانی است که در غروب شب عید فطر بالغ، عاقل، هوشیار، غیرفقیر و نان خور دیگری نباشد، حتی اگر به دلایلی (مانند بیماری، سفر یا حتی عمد) روزه نگرفته باشد. سرپرست خانواده نیز باید فطریه تمام نان خورهایش را بپردازد، حتی اگر خود آن نان خور روزه نگرفته باشد.

آیا فطریه بر فقیر واجب است؟

خیر، فطریه بر فقیر واجب نیست. فقیر کسی است که هزینه امرار معاش یک ساله خود و نان خورهایش را نداشته باشد. چنین فردی نه تنها مکلف به پرداخت فطریه نیست، بلکه می تواند خود دریافت کننده فطریه باشد و از آن برای تأمین نیازهای خود و خانواده اش استفاده کند.

آیا فطریه بر غیر سرپرستان واجب است؟

بله، فطریه بر غیر سرپرستان نیز واجب است، به شرطی که فرد در غروب شب عید، شرایط وجوب فطریه (بالغ، عاقل، هوشیار، غیرفقیر) را دارا باشد و نان خور شخص دیگری محسوب نشود. به عنوان مثال، یک جوان مجرد که دارای استقلال مالی است و تحت تکفل والدین یا شخص دیگری نیست، خودش باید فطریه خود را بپردازد.

آیا می توان فطریه را به سید پرداخت؟

طبق فتوای اکثر مراجع تقلید، یک فرد غیر سید نمی تواند فطریه خود را به سید پرداخت کند. این حکم برای حفظ کرامت سادات و جلوگیری از تداخل در مصارف زکات سادات است. اما یک سید می تواند فطریه خود را به سید دیگر یا به غیر سید پرداخت کند. در موارد ضرورت و عدم وجود فقیر غیر سید، برخی مراجع اجازاتی با شرایط خاص قائل شده اند.

فطریه به چه کسانی باید پرداخت شود؟ پاسخ برخی از مراجع

مرجع تقلید محل مصرف فطریه
امام خمینی (ره) و برخی مراجع در تمام هشت مورد مصرف زکات مال (مانند فقرا، مساکین، بدهکاران، در راه خدا و…)، با اولویت فقرا.
آیات عظام صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی احتیاط واجب آن است که فقط به فقرا و مساکین شیعه داده شود. در صورت نبود فقیر شیعه، به سایر مسلمانان.
آیت الله سیستانی احتیاط مستحب آن است که فقط به فقرای شیعه داده شود.
۱ نفر به این مقاله : ۱ امتیاز دادند
spinner در حال ثبت رای

دوست خوبم،نظرتو درباره این محتوا با ما به اشتراک بزار