بارداری خارج از رحم چه زمانی مشخص میشود

بارداری خارج از رحم معمولاً در اوایل بارداری، اغلب بین هفته های ۶ تا ۱۰، تشخیص داده می شود. این وضعیت زمانی رخ می دهد که تخمک بارور شده در محلی خارج از رحم، مانند لوله فالوپ، لانه گزینی کند و با رشد آن، علائمی چون درد شکم و خونریزی واژینال بروز می کند که با آزمایش بتا اچ سی جی و سونوگرافی واژینال قابل تشخیص است.

بارداری خارج از رحم، که به آن حاملگی اکتوپیک نیز گفته می شود، یک وضعیت پزشکی جدی است که نیازمند توجه فوری است. در این نوع بارداری، تخمک بارور شده به جای آنکه در دیواره داخلی رحم لانه گزینی کند، در مکانی دیگر، معمولاً در یکی از لوله های فالوپ، مستقر می شود. لوله های فالوپ مسئول انتقال تخمک از تخمدان به رحم هستند و برای رشد یک جنین طراحی نشده اند. در موارد نادر، لانه گزینی ممکن است در سایر نقاط مانند تخمدان، سرویکس (دهانه رحم) یا حتی حفره شکمی رخ دهد.

این نوع بارداری نمی تواند به طور طبیعی ادامه یابد و جنین قادر به رشد و بقا نخواهد بود. در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع، بافت در حال رشد می تواند منجر به عوارض خطرناکی از جمله پارگی لوله و خونریزی داخلی شدید شود که سلامت مادر را به شدت تهدید می کند. بنابراین، آگاهی از علائم، عوامل خطر و روش های تشخیص و درمان این عارضه حیاتی است.

بارداری خارج از رحم چیست

بارداری خارج از رحم وضعیتی است که در آن تخمک بارور شده در محلی غیر از حفره اصلی رحم کاشته می شود. شایع ترین محل برای این نوع حاملگی، لوله فالوپ است که به آن حاملگی لوله ای نیز می گویند. این لوله ها، که وظیفه هدایت تخمک از تخمدان به سمت رحم را بر عهده دارند، ساختاری ظریف و باریک دارند و نمی توانند فضای لازم برای رشد یک جنین را فراهم کنند. اگر تخمک بارور شده در این مسیر گیر کند، نه تنها به نوزاد تبدیل نمی شود، بلکه رشد آن می تواند به لوله آسیب رسانده و خطرات جدی برای سلامتی مادر ایجاد کند.

گاهی اوقات، بارداری خارج از رحمی ممکن است در نواحی دیگری از بدن مانند تخمدان ها، دهانه رحم (سرویکس) یا حتی درون حفره شکمی رخ دهد. این مکان ها نیز مانند لوله های فالوپ، قابلیت حمایت از رشد جنین را ندارند. در نتیجه، بارداری خارج از رحم هرگز نمی تواند به طور موفقیت آمیز به پایان برسد و جنین زنده نمی ماند. عدم درمان این وضعیت می تواند به خونریزی شدید و تهدید کننده زندگی منجر شود.

عوامل خطر برای داشتن حاملگی خارج از رحم

عوامل متعددی می توانند خطر ابتلا به بارداری خارج از رحم را افزایش دهند. یکی از مهم ترین عوامل، سابقه قبلی حاملگی خارج از رحم است؛ زنانی که یک بار این تجربه را داشته اند، احتمال بیشتری برای تکرار آن دارند. عفونت ها و التهابات لگنی، به ویژه عفونت های مقاربتی مانند سوزاک و کلامیدیا، می توانند به لوله های فالوپ آسیب رسانده و مسیر حرکت تخمک را مسدود کنند، که این خود ریسک را بالا می برد.

درمان های کمک باروری مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) نیز، اگرچه به بارداری کمک می کنند، اما ممکن است خطر حاملگی خارج رحمی را اندکی افزایش دهند. جراحی های قبلی روی لوله های فالوپ برای اصلاح انسداد یا آسیب دیدگی نیز می توانند به چسبندگی و افزایش خطر منجر شوند. استعمال دخانیات، به خصوص سیگار کشیدن درست قبل از بارداری، خطر را به شکل قابل توجهی بالا می برد.

همچنین، استفاده از برخی روش های کنترل بارداری، اگرچه به طور کلی خطر بارداری را کاهش می دهند، اما در صورت وقوع بارداری با وجود آن ها، احتمال خارج از رحم بودن آن بیشتر است. این موارد شامل دستگاه داخل رحمی (IUD) و بستن لوله ها (توبکتومی) می شوند. عدم تعادل هورمونی و رشد غیرطبیعی تخمک بارور شده نیز می توانند در بروز این عارضه نقش داشته باشند.

علائم بروز حاملگی خارج از رحم

در ابتدا، ممکن است هیچ علامت خاصی از بارداری خارج از رحم مشاهده نکنید، یا علائم اولیه مشابه یک بارداری طبیعی باشند. این علائم می توانند شامل عقب افتادن پریود، حساسیت در سینه ها و حالت تهوع باشند. در صورت انجام تست بارداری، نتیجه آن مثبت خواهد بود، اما همانطور که گفته شد، این بارداری به طور طبیعی ادامه نخواهد یافت.

با رشد تخمک بارور شده در مکان نامناسب، علائم و نشانه های جدی تر ظاهر می شوند. شایع ترین علائم هشداردهنده شامل خونریزی واژینال غیرطبیعی و درد شکم یا لگن است. این درد ممکن است به صورت شدید، مداوم یا متناوب باشد. در برخی موارد، اگر خونریزی از لوله فالوپ باشد، ممکن است درد به شانه نیز سرایت کند که به آن درد ارجاعی می گویند. همچنین، احساس نیاز مکرر به اجابت مزاج نیز می تواند از نشانه ها باشد.

در صورت ادامه رشد و بروز پارگی لوله، وضعیت به یک اورژانس پزشکی تبدیل می شود. علائم اورژانسی شامل سبکی سر شدید، غش، افت ناگهانی فشار خون و علائم شوک است. این وضعیت نیازمند مداخله فوری پزشکی است. تشخیص به موقع این علائم برای حفظ جان بیمار حیاتی است.

تشخیص حاملگی خارج از رحم

تشخیص بارداری خارج از رحم معمولاً در اوایل بارداری، بین هفته های ۶ تا ۱۰، انجام می شود. این تشخیص نیازمند ترکیبی از آزمایش ها و معاینات است. اولین گام، انجام آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون بتا اچ سی جی (hCG) است. در بارداری های طبیعی، سطح این هورمون به طور منظم افزایش می یابد، اما در بارداری های خارج از رحم، الگوی افزایش آن متفاوت یا کندتر است.

همزمان با آزمایش خون، سونوگرافی واژینال (اولتراسونوگرافی ترانس واژینال) نقش کلیدی در تشخیص ایفا می کند. این نوع سونوگرافی امکان مشاهده دقیق تر رحم و لوله های فالوپ را فراهم می کند تا محل دقیق لانه گزینی تخمک بارور شده مشخص شود. اگر در رحم کیسه بارداری دیده نشود و سطح hCG در حال افزایش باشد، احتمال بارداری خارج از رحم بالا می رود.

در برخی موارد که تشخیص با سونوگرافی و آزمایش خون قطعی نیست، پزشک ممکن است نیاز به معاینات لگنی دقیق تر یا حتی لاپاراسکوپی تشخیصی داشته باشد. تشخیص زودهنگام این وضعیت برای جلوگیری از عوارض جدی و حفظ سلامت باروری آینده اهمیت بسیار زیادی دارد.

درمان حاملگی خارج از رحم

روش های درمانی بارداری خارج از رحم به عوامل مختلفی از جمله محل لانه گزینی، اندازه توده، سطح هورمون hCG و وضعیت بالینی بیمار بستگی دارد. هدف اصلی درمان، پایان دادن به بارداری خارج از رحم و جلوگیری از عوارض جدی مانند پارگی لوله و خونریزی داخلی است. دو روش اصلی درمان شامل دارویی و جراحی هستند.

در صورتی که بارداری خارج از رحم در مراحل اولیه تشخیص داده شود، اندازه آن کوچک باشد و بیمار علائم حیاتی پایداری داشته باشد، ممکن است از درمان دارویی با داروی **متوترکسات** استفاده شود. این دارو با توقف رشد سلول ها، باعث جذب شدن بافت بارداری توسط بدن می شود. پس از تزریق متوترکسات، نیاز به پیگیری دقیق سطح hCG برای اطمینان از اثربخشی درمان وجود دارد.

در مواردی که بارداری پیشرفته تر است، علائم شدید هستند، خونریزی داخلی وجود دارد یا درمان دارویی موثر نبوده، جراحی ضروری است. جراحی می تواند به روش لاپاراسکوپی یا در موارد اورژانسی، لاپاراتومی (جراحی باز) انجام شود. انتخاب روش درمانی مناسب توسط پزشک متخصص زنان و زایمان، با توجه به شرایط خاص هر بیمار، صورت می گیرد.

لاپاراسکوپی

لاپاراسکوپی به عنوان استاندارد طلایی برای درمان جراحی بارداری خارج از رحم، به ویژه در موارد پایدار و بدون خونریزی شدید، شناخته می شود. این روش یک جراحی با حداقل تهاجم است که در آن، جراح برش های کوچکی در شکم ایجاد می کند و با استفاده از ابزارهای ظریف و یک دوربین کوچک (لاپاراسکوپ)، داخل شکم را مشاهده و عمل جراحی را انجام می دهد. مزایای لاپاراسکوپی شامل درد کمتر پس از عمل، زمان بهبودی سریع تر، خطر کمتر عفونت و نتایج زیبایی بهتر (برش های کوچک تر) است.

در لاپاراسکوپی، دو رویکرد اصلی برای درمان حاملگی لوله ای وجود دارد: سالپینژکتومی و سالپینگوتومی. در **سالپینژکتومی**، کل لوله فالوپی که حاوی بارداری خارج از رحم است، برداشته می شود. این روش معمولاً در مواردی توصیه می شود که لوله به شدت آسیب دیده یا زن تمایلی به حفظ باروری در آینده از آن لوله ندارد. در مقابل، **سالپینگوتومی** شامل ایجاد یک برش کوچک در لوله فالوپ، برداشتن توده بارداری و حفظ خود لوله است. این روش برای زنانی که تمایل به حفظ باروری دارند و لوله آسیب جدی ندیده باشد، مناسب تر است.

بحث هایی در مورد تأثیر هر یک از این روش ها بر باروری آینده و خطر تکرار بارداری خارج از رحم وجود دارد، اما تصمیم نهایی بر اساس شرایط بالینی و ترجیحات بیمار توسط پزشک اتخاذ می شود. در موارد اورژانسی با خونریزی شدید، ممکن است نیاز به لاپاراتومی (جراحی باز) برای کنترل سریع خونریزی باشد.

بارداری خارج از رحمی و اثرات جانبی آن

بارداری خارج از رحم، به دلیل ماهیت غیرطبیعی خود، می تواند عوارض و اثرات جانبی جدی برای سلامت زن به همراه داشته باشد. همانطور که اشاره شد، شایع ترین و خطرناک ترین عارضه، پارگی لوله فالوپ است که در نتیجه رشد جنین و افزایش فشار بر دیواره لوله رخ می دهد. این پارگی منجر به **خونریزی داخلی** شدید در حفره شکمی می شود که می تواند به سرعت وضعیت را به یک فوریت پزشکی تبدیل کند.

علائم خونریزی داخلی شامل درد شکم شدید و ناگهانی، سبکی سر، غش، افت فشار خون و علائم شوک است. این وضعیت می تواند منجر به آسیب به سایر اندام های داخلی و در صورت عدم درمان فوری، حتی مرگ شود. علاوه بر خطرات جسمی فوری، بارداری خارج از رحم می تواند تأثیرات روانی قابل توجهی نیز بر زن داشته باشد.

تجربه از دست دادن بارداری، نگرانی در مورد باروری آینده و اضطراب ناشی از یک وضعیت تهدید کننده زندگی، می تواند منجر به استرس، افسردگی و نیاز به حمایت عاطفی شود. پیگیری های پزشکی و روانی پس از درمان، برای اطمینان از بهبودی کامل جسمی و روحی ضروری است.

اگر حاملگی خارج از رحم درمان نشود چه اتفاقی می افتد

اگر بارداری خارج از رحم تشخیص داده و درمان نشود، عواقب بسیار جدی و تهدید کننده ای برای زندگی زن به دنبال خواهد داشت. همانطور که پیشتر گفته شد، با رشد مداوم تخمک بارور شده در محلی خارج از رحم، به ویژه در لوله فالوپ، فشار بر دیواره های آن افزایش می یابد. این فشار در نهایت منجر به پارگی لوله می شود. پارگی لوله یک وضعیت اورژانسی است که با خونریزی داخلی وسیع و ناگهانی همراه است.

بارداری خارج از رحم هرگز نمی تواند به تولد زنده منجر شود و در صورت عدم درمان، بافت در حال رشد می تواند منجر به خونریزی داخلی خطرناک و تهدیدکننده زندگی شود.

خونریزی داخلی باعث کاهش سریع حجم خون در بدن می شود که به شوک هیپوولمیک می انجامد. علائم شوک شامل افت شدید فشار خون، ضربان قلب سریع و ضعیف، رنگ پریدگی، تعریق سرد، سرگیجه شدید و از دست دادن هوشیاری (غش) است. در صورت عدم مداخله جراحی فوری برای کنترل خونریزی، این وضعیت می تواند به مرگ زن منجر شود. خوشبختانه، با پیشرفت های پزشکی و افزایش آگاهی، مرگ و میر ناشی از بارداری خارج از رحم در حال حاضر بسیار نادر است.

در موارد بسیار نادر و غیرمعمول، مانند بارداری شکمی یا بارداری در محل زخم سزارین، ممکن است جنین برای مدت زمان بیشتری زنده بماند، اما حتی در این موارد نیز، خطرات و عوارض برای مادر بسیار قابل توجه و تهدید کننده زندگی است. به همین دلیل، تمامی سازمان های پزشکی توصیه می کنند که بارداری خارج از رحم به محض تشخیص، درمان شود.

اصول پیشگیری و مراقبت از بروز عارضه

متاسفانه، هیچ راه قطعی برای پیشگیری کامل از بارداری خارج از رحم وجود ندارد، زیرا این وضعیت می تواند به دلایل پیچیده ای رخ دهد که همیشه قابل کنترل نیستند. با این حال، اقداماتی وجود دارند که می توانند خطر بروز این عارضه را کاهش دهند و مهم تر از آن، تشخیص زودهنگام و مدیریت به موقع آن را تضمین کنند. آگاهی از عوامل خطر و علائم هشداردهنده از اهمیت بالایی برخوردار است.

برای کاهش خطر، توصیه می شود که از ابتلا به عفونت های مقاربتی (STIs) پیشگیری شود، زیرا این عفونت ها می توانند به لوله های فالوپ آسیب رسانده و خطر را افزایش دهند. استفاده از روش های پیشگیری از بارداری ایمن و تمرین رابطه جنسی مسئولانه می تواند در این زمینه کمک کننده باشد. ترک سیگار، به ویژه قبل از اقدام به بارداری، نیز یک عامل مهم در کاهش ریسک محسوب می شود.

تشخیص زودهنگام بارداری خارج از رحم، کلید اصلی در حفظ سلامت و باروری آینده زن است و از بروز عوارض جدی جلوگیری می کند.

مراقبت های دوران بارداری از اهمیت ویژه ای برخوردارند. در صورت مثبت شدن تست بارداری، مراجعه زودهنگام به پزشک برای تایید محل لانه گزینی جنین با استفاده از سونوگرافی و آزمایش های بتا اچ سی جی بسیار حیاتی است. این اقدامات به ویژه برای زنانی که عوامل خطر شناخته شده ای دارند، مانند سابقه قبلی بارداری خارج از رحم یا سابقه عفونت های لگنی، ضروری تر است. تشخیص به موقع این عارضه، شانس حفظ سلامت و بارداری های موفق بعدی را به طور قابل توجهی افزایش می دهد.

سوالات متداول

بارداری خارج از رحم معمولا چه زمانی تشخیص داده می شود؟

بارداری خارج از رحم اغلب در اوایل بارداری، معمولاً بین هفته های ۶ تا ۱۰ پس از آخرین قاعدگی، تشخیص داده می شود. تشخیص بر اساس بررسی علائم، آزمایش خون بتا اچ سی جی و سونوگرافی واژینال صورت می گیرد.

علائم اولیه بارداری خارج از رحم چیست؟

علائم اولیه ممکن است شبیه بارداری طبیعی باشد، اما علائم هشداردهنده شامل خونریزی واژینال غیرطبیعی، درد شکم یا لگن (که ممکن است یک طرفه باشد) و گاهی درد شانه است. در موارد اورژانسی، سبکی سر و غش نیز رخ می دهد.

چه عواملی خطر بارداری خارج از رحم را افزایش می دهند؟

عواملی مانند سابقه قبلی بارداری خارج از رحم، عفونت های مقاربتی (مانند کلامیدیا)، جراحی های لوله های فالوپ، درمان های باروری (مانند IVF)، استفاده از IUD یا بستن لوله ها (در صورت وقوع بارداری)، و سیگار کشیدن خطر را افزایش می دهند.

درمان بارداری خارج از رحم چگونه است؟

درمان شامل دو روش اصلی است: درمان دارویی با داروی **متوترکسات** (در موارد اولیه و پایدار) و **جراحی** (معمولاً به روش لاپاراسکوپی) که در آن بافت بارداری برداشته می شود. انتخاب روش به شرایط بالینی بیمار بستگی دارد.

آیا بارداری خارج از رحم ممکن است منجر به تولد شود؟

خیر، بارداری خارج از رحم نمی تواند منجر به تولد زنده شود. تخمک بارور شده در محلی غیر از رحم قادر به رشد و بقا نیست و در صورت عدم درمان، می تواند منجر به عوارض جدی و تهدید کننده زندگی برای مادر، از جمله پارگی لوله و خونریزی داخلی شود.

۱ نفر به این مقاله : ۱ امتیاز دادند

در حال ثبت رای